24/8/07

Ο ΑΓΙΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Ο ΣΙΓΟΥΡΟΣ (1547-1622)

Ο λαμπρός γόνος της Ζακύνθου, ο Επίσκοπος Αιγίνης, των Στροφάδων ο φρουρός, των Αρχιερέων το κλέος, το εν αφθαρσία διατηρηθέν χαρίτων πολλών αναβλύζων σεπτό σκήνωμά του.
Η ΙΕΡΗ ΜΟΝΗ ΤΩΝ ΣΤΡΟΦΑΔΩΝ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΖΑΚΥΝΘΟΥ
ΤΑ ΣΤΡΟΦΑΔΙΑ
Στο μεγαλύτερο νησί των Στροφάδων, περίπου 40 ν.μ. νότια της Ζακύνθου βρίσκεται το μοναστήρι της Παναγίας της Πάντων Χαράς ή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, παλαιά έδρα της σταυροπηγιακής αυτοκρατορικής μονής των Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου. Σύμφωνα με την παράδοση η ίδρυσή της χρονολογείται τον 13ο αι. μ.χ. από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Θεόδωρο Λάσκαρη και την κόρη του Ειρήνη, αν και υπάρχουν μαρτυρίες για παλαιότερη ύπαρξη μοναστικής κοινότητας στο νησί.
Η στρατηγική θέση, η μορφολογία του εδάφους με υψόμετρο μόλις 11 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, ο πλούσιος υδροφόρος ορίζοντας και η μοναδική βλάστηση της περιοχής, προκάλεσαν το ενδιαφέρον από αιώνες όχι μόνον ανθρώπων με πνευματικές αναζητήσεις όπως των μονάχων, αλλά και διαφόρων επιδρομέων με καταστροφικές λεηλασίες όπως αυτές του 1500, 1537 και 1717.
Οι ληστρικές επιδρομές ήταν εκείνες που επέβαλλαν τη μοναδική για τον ελληνικό χώρο αρχιτεκτονική μορφή του μοναστηριακού συγκροτήματος, δημιουργώντας ένα καστρομονάστηρο όπου στα κτίσματα φαίνονται οι επιδράσεις από όλη την ιστορική πορεία της μονής, κυρίως από τον 15ο μέχρι τον 19ο αι. . Η καταστροφική μανία του εγκέλαδου δημιουργούσε συνεχώς την ανάγκη οικοδομικών επεμβάσεων και δραστηριοτήτων, ενώ ο σεισμός της 18ης Νοέμβριου 1997 επέφερε σοβαρές βλάβες στα κτίρια με αποτέλεσμα να μεταφερθούν όλα τα εναπομείναντα κειμήλια στο μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου στη Ζάκυνθο, όπου από το 1840 είχε γίνει πλέον η νέα έδρα της μονής των Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου.
Στα Στροφάδια βρήκαν πνευματικό καταφύγιο εξέχουσες εκκλησιαστικές προσωπικότητες, όπως οι Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως Μεθόδιος Μορώνης, Γρηγόριος ο Ε΄ και βεβαίως ο άγιος Διονύσιος ο Σιγούρος, πολιούχος και προστάτης της Ζακύνθου. Τα τελευταία χρόνια με επικεφαλή τον Μητροπολίτη Ζακύνθου κ.κ. Χρυσόστομο τον Β΄, γίνονται προσπάθειες για την αποκατάσταση των πληγωμένων κτιρίων του μοναστηριού και παράλληλης διάσωσης της σπάνιας χλωρίδας και πανίδας του νησιού, ενώ όλος ο χώρος προστατεύεται ως περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.
Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ TOY ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ
Σε μετόχι της μονής των Στροφάδων στην άκρη της πόλης της Ζακύνθου άρχισε να οικοδομείται ναός προς τιμήν του Αγίου Διονυσίου του Σιγούρου το 1704. Το πρώτο κτίριο, μονόκλιτη Βασιλική γνώρισε στην ιστορική του πορεία κατά τον 18ο και 19ο αι. διάφορες εσωτερικές και εξωτερικές αλλαγές, μέχρι την οριστική του αντικατάσταση από ένα νέο οικοδόμημα σε σχέδιο τρίκλιτης Βασιλικής του Αναστάσιου Ορλάνδου. Ο νέος ναός στη σημερινή του θέση όπου αντικατέστησε τον παλαιότερο θεμελιώθηκε το 1925 και αποπερατώθηκε το 1948, με το πυργοειδές κωδωνοστάσιο του 19ου αι. να στέκεται δίπλα του δημιουργώντας ένα αρμονικό μπόλιασμα της βυζαντινής με την επτανησιακή αρχιτεκτονική. Το κτίριο της εκκλησίας βγήκε αλώβητο από τους καταστροφικούς σεισμούς του 1953 ενώ το καμπαναριό κατάρρευσε και κατασκευάστηκε ένα παρόμοιο.
Το εικονοστάσιο σκαλίστηκε από τον ξυλογλύπτη Νικόλαο Ανδραβιδιώτη με τη συνεργασία του Αντωνίου Κεφαλλονίτη – Κουρελή και του υιού του Τιμόθεου και σε αυτό τοποθετήθηκαν οι δεσποτικές εικόνες του παλαιού ναού του 18ου αι. με τις αργυρές τους επενδύσεις, καθώς και τα παλαιά βημόθυρα με τον Νυμφίο Χριστό και άγγελο σε στάση δέησης. Προσφάτως, συντηρήθηκαν από το εργαστήριο συντήρησης έργων τέχνης της Μητρόπολης Ζακύνθου και οι ασημένιες επενδύσεις τοποθετήθηκαν στο διπλανό Σκευοφυλάκιο - Μουσείο της μονής. Οι υπόλοιπες νεότερες εικόνες του τέμπλου αγιογραφήθηκαν από τους Δημήτριο Πελεκάση, Διονύσιο Ανδραβιδιώτη και Χρήστο Ρουσσέα.
Μια από τις παλαιότερες και πιο σημαντικές εικόνες όχι μόνον του μοναστηριού αλλά και της Ζακύνθου βρίσκεται τοποθετημένη σε ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο προσκυνητάρι στο αριστερό κλίτος και πρόκειται για την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Θαλασσομαχούσας. Σύμφωνα με την παράδοση η εικόνα έφτασε από την Πόλη όρθια πάνω στα κύματα στο νησί των Στροφάδων, παράδοση που επιβεβαιώνει τις επιστημονικές αποφάνσεις για κωνσταντινουπολίτικη προέλευση. Το προσωνύμιο θαλασσομαχούσα το οφείλει ακόμη και στην παλαιά συνήθεια των μοναχών να ρίχνουν λίγο λάδι από το καντήλι της εικόνας στην τρικυμιώδη θάλασσα για να γαληνέψει. Χρονολογείται τον 12ο αι. . Επίσης, στο ναό βρίσκονται νεότερες φορητές εικόνες και τοιχογραφίες των Ιωάννη Καρούσου, Χαραλάμπη Γιατρά, Ιωάννη Τσολάκου και Νικολάου Μπιάζη κ.α. .
Ο πιο σημαντικός όμως θησαυρός, που προσελκύει πληθώρα προσκυνητών και επισκεπτών και που αποτελεί αναντίρρητα το παλλάδιο της Νήσου, είναι το σεπτό και χαριτόβρυτο λείψανο του πολιούχου της Ζακύνθου αγίου Διονυσίου του Σιγούρου. Βρίσκεται τεθησαυρισμένο στο αριστερό κλίτος του ναού σε ιδιαίτερο δωμάτιο επενδυμένο με ξυλόγλυπτη διακόσμηση του Ν. Ανδραβιδιώτη και επιχρυσωμένο από τους Αντωνιο και Σπυρίδωνα Πανταζή. Η ξύλινη επαργυρωμένη και επιχρυσωμένη λειψανοθήκη χρονολογείται μεταξύ των ετών 1764 με 1766 και είναι τοποθετημένη σε αργυρόγλυπτη λάρνακα, έργο του Ηπειρώτη Διαμαντή Μπάφα, του έτους 1829. Λαμπρές πανηγύρεις με λιτάνευση του ιερού λειψάνου στην πόλη της Ζακύνθου πραγματοποιούνται κάθε χρόνο στις 17 Δεκεμβρίου, ημέρα κοίμησης του Αγίου και στις 24 Αυγούστου σε ανάμνηση της άφιξης του λειψάνου από τα Στροφάδια στη Ζάκυνθο το έτος 1717. Στο ναό μπορεί ακόμη κανείς να θαυμάσει τις μεγάλες καντήλες (18ος αι.) και τα πολυκάνδηλα που κρέμονται από το τέμπλο, τους τέσσερις επάργυρους κηροστάτες μπροστά από αυτό, τον ασημένιο πολυέλαιο στο δωμάτιο του αγίου Διονυσίου, που προέρχονται όλα από τον παλαιό ναό, εξέχοντα δείγματα αργυρογλυφίας του 18ου και 19ου αι..
(Απόσπασμα από δημοσίευση στην εφημ. Ερμής, αρ. φυλ. 2744, Ζάκυνθος, 20-08-2007)

19/8/07




ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΑ ΣΤΡΟΦΑΔΙΑ



Β΄



ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΝΗΣΙ




18/8/07

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΑ ΣΤΡΟΦΑΔΙΑ
Α΄
Στο μικρό νησί
Η εκκλησία του Αγίου Ονουφρίου
φιλιατρό
Ο Πύργος από το μικρό νησί

Το χαριτόβρυτο Λείψανο του Αγίου Διονυσίου του Σιγούρου διά χειρός π. Διονυσίου Λυκογιάννη

9/8/07

Ζωγραφικές αποτυπώσεις της μετάστασης της Θεοτόκου σε ζακυνθινές εικόνες




7/8/07

Ο Σολωμός σε ποιητική αναφορά
στην Ανάληψη της Παναγίας:
Ήταν η ώρα που τ’ ανθρώπινο μάτι να παλέψη δεν ημπορεί με τον ύπνο κι’ οι αισθήσεις το κράζουν, όταν άκουσα φωνή, που συντροφευμένη από λύρας ήχο: Έλα, Γυναίκα, έλεγε, έλα απ’ το Λίβανο! Έλα! Τον ουρανό ολόκληρο να ξαναλέη άκουσα σε ήχο που οι στίχοι μου δεν έχουν δύναμη να εκφράσουν. Κι’ οι δρόμοι όλοι εγέμιζαν απ’ τον αιθέρα του ζωηρού φωτός και του μοσχοβολισμένου λιβανιού. Όταν ξαφνικά παρουσιάσθη ένας ήλιος ανάμεσα στους αγγέλους και ψηλά έσπρωχνε, κινώντας τα μπράτσα, που η αγάπη των αιωνίων ομορφιών του έγγιζε. Αχ! Γιατί χάθηκε το όνειρο κι’ αυτές οι ασθενικές μου οι αισθήσεις με σεβασμό ανάμεσα στους Ουράνιους: Είμαι κάτω, μεσ’ το παράπτωμα και την άστατη αρετή

3/8/07

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ MADONNA DELLA SCOPO

Έτσι αναγράφεται σε όλους σχεδόν τους παλιούς χάρτες της Ζακύνθου, η τοποθεσία στην κορυφή του μικρού όρους Σκοπός όπου βρίσκεται το πανάρχαιο μοναστήρι της Παναγίας της Σκοπιώτισσας. Έχοντας αντικαταστήσει αρχαίο ειδωλολατρικό ναό της Αρτέμιδος και εξυπηρετώντας τον διακαή πόθο του ανθρώπου να εξευμενίσει τα θεία, γνώρισε στην ιστορική του πορεία διάφορες αρχιτεκτονικές μορφές, στολίστηκε με ωραίες τοιχογραφίες, εικόνες και αργυρόγλυπτα, για να συνεχίσει να δέχεται τις φροντίδες μετά από τους κατά καιρούς σεισμούς και την ανέλπιστη ερήμωση, των ειδικών επί της συντήρησης έργων τέχνης, μιας και μεγάλης έκτασης έργα αποκατάστασης, στερέωσης και συντήρησης έχουν ξεκινήσει από την αρμόδια αρχαιολογική υπηρεσία τον τελευταίο καιρό.

2/8/07

ΠΑΝΑΓΝΑ ΒΛΕΜΜΑΤΑ

φερέλπιδων ικετών




Οι οφθαλμοί ως ο καθρέπτης της ψυχής, εξωτερικεύουν και απεικονίζουν με τρόπο εναργή τις περισσότερες φορές τα άδηλα και τα κρύφια του ταλαίπωρου ανθρώπου.
Οι ζωγραφισμένοι οφθαλμοί που παρουσιάζουμε σήμερα ωσάν διόπτρες πνευματικής ανατάσεως, αφορούν εκφράσεις του προσώπου της Υπεραγίας Θεοτόκου, της Μητέρας του Ιησού, Μαρίας. Όψεις και βλέμματα του ίδιου αγίου ιστορικού προσώπου έτσι όπως οι ζακυνθινοί ή οι εν Ζακύνθω ζωγράφοι, αγιογράφοι αλλά και ο γράφων θέλησαν να δώσουν στο τόσο σημαίνων πρόσωπο, με τον πολυποίκιλο ταπεινό ρόλο που διαδραμάτισε και ακόμη συνεχίζει να παίζει στην παγκόσμια ιστορία αλλά και στην προσωπική ανθρώπινη σωτηρία.
Αντικατοπτρίσεις ικετικές, παρακλητικές, πνευματικής συντριβής ενός ψυχοσωματικού αγώνα με ποικίλα αδιέξοδα, όπου αναζητά κανείς τη δική του λύτρωση κρεμάμενος από τα άδολα και αγνά μάτια Εκείνης που πρωταντίκρισε τον ανορθωτή και ανακαινιστή του χαμερπή ανθρώπου, ελπίζοντας στον λόγο Του «μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες».