ΔΕΣΜΟΙ ΖΑΚΥΝΘΟΥ ΚΑΙ ΧΙΟΥ
Ο ζακύνθιος μάρτυρας Θεόφιλος
Τι κοινό θα μπορούσαν να έχουν δύο ελληνικά νησιά που βρίσκονται στις δύο άκρες της Ελλάδας, το ένα στο Ιόνιο και το άλλο στο ανατολικό Αιγαίο; Μια απάντηση θα μπορούσε να δοθεί αν αναλογισθεί κανείς ότι από την αρχαιότητα οι ναυτιλιακές εμπορικές σχέσεις στην περιοχή της Μεσογείου ήταν ιδιαίτερα αναπτυγμένες και τα καράβια έδιναν την δυνατότητα στις μεγάλες πόλεις λιμάνια να επικοινωνούν μεταξύ τους όχι μόνον αναταλλάσοντας διάφορα εμπορικά αγαθά αλλά και πολιτιστικά στοιχεία.
Από ένα χιώτικο λοιπόν καράβι στο οποίο έπιασε δουλειά όταν προσάραξε στο λιμάνι της Ζακύνθου, ξεκίνησε το «μεγάλο ταξίδιον της ζωής» του και ο δεκαοχτάχρονος τότε Θεόφιλος ο Μαραμπελιώτης, ένας νεαρός με λαϊκές οικογενειακές καταβολές, όπου έμαθε την τέχνη της ναυτοσύνης στα καρνάγια της συνοικίας του Άμμου όπου και διέμενε.
Το ταξίδι του στη μυροβόλο Χίο έμελλε να είναι ο τόπος της κατάληξης του σύντομου επίγειου βίου του. Όλα ξεκίνησαν όταν ένας αλλόθρησκος μουσουλμάνος καπετάνιος επιθυμώντας να έχει τον Θεόφιλο εργαζόμενο στο πλοίο του και προσκρούοντας στην επίμονη άρνησή του, τον συκοφάντησε και τον κατήγγειλε στον Οθωμανό διοικητή του νησιού ότι φορούσε το τούρκικο κόκκινο σαρίκι, ενώ ήταν χριστιανός.
Η ζηλόφθονη επιμονή πάντοτε ενώπιον των φθαρτών και υλικών ανθρώπων, όπου μπορεί να οδηγήσει σε ακατονόμαστες πράξεις βιαιότητας και μαρτυρίου! Ένα τέτοιο θύμα του αιμοβόρου ανθρώπινου εγωισμού υπήρξε και ο άρτι ενηλικιωθείς Θεόφιλος. Αθώος αποδέκτης ενεργειών διεστραμμένων ψυχών και επιβουλών των μεγαλυτέρων και ισχυροτέρων του, στους οποίους αντέταξε την ακεραιότητα του χαρακτήρα, την βαθύτατη πίστη στον Θεό του, το σφρίγος της νεότητάς του, τον απαράμιλλο ανδρισμό του, για να καταστεί άλλο ένα πρότυπο νεαρού μάρτυρα των πατρογονικών του παραδόσεων και να κερδίσει τη συμμετοχή του στο πάνθεο των εν πυρί τελειωθέντων ομολογητών του Χριστού.
Η απόφαση του αλλόπιστου πολιτικού διοικητή απέναντι στην εμμονή του Θεόφιλου στη χριστιανική πίστη δεν ήταν άλλη από τον φρικτό δρόμο των μαρτυρίων και του καψίματος του σώματός του, πέριξ του ναού του Αγίου Γεωργίου στο Βροντάδο της Χίου.
Αμέσως μετά τη θανή του το 1635 ο λόγιος Χιώτης Ιατροφιλόσοφος και Θεολόγος Γεώργιος Κορέσσιος συνέταξε την ακολουθία του Αγίου και καθιερώθηκε η μνήμη του και η απόδοση τιμής στα εναπομείναντα λείψανά του από τους φιλόπιστους Χιώτες μέχρι και σήμερα, όπου στις 24 Ιουλίου τελείται λειτουργία σε όλους τους ναούς της Χίου.
Στον τόπο του μαρτυρίου του, δίπλα στο αγίασμα του ναού του Αγίου Γεωργίου, χτίστηκε το 1975 από την αδελφότητα του Αγίου Θεοφίλου σε σχέδιο του Αδαμαντίου Σαλιάρη μικρό ναίδριο προς τιμήν του εν Χίω αθλησαμένου Ζακυνθίου Αγίου Θεοφίλου «…χαίροις της Εκκλησίας το καύχημα, της Ζακύνθου χαίροις ο γόνος και της Χίου εγκαλλώπισμα».

Η ΝΕΑ ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΧΙΟΥ
Το πιο ξακουστό μοναστήρι της Χίου και ένα από τα πιο γνωστά στους ανά τον κόσμο ασχολούμενους με τη βυζαντινή τέχνη, είναι αναμφισβήτητα η Νέα Μονή της Χίου. Βρίσκεται στην ημιορεινή περιοχή του νησιού 13 μόνο χμ. από την πρωτεύουσα της Χίου, περιτριγυρισμένη από πευκόφυτες βουνοπλαγιές ενώ μόνο από την ανατολική πλευρά μπορεί κανείς να αγναντέψει μακριά μέχρι τα παράλια της Μικράς Ασίας. Η παράδοση αναφέρει την ίδρυσή της από τρεις μοναχούς αναχωρητές τους Νικήτα, Ιωάννη και Ιωσήφ, οι οποίοι έβλεπαν συνέχεια ένα φως κοντά στη σκήτη τους και το οποίο εξαφανιζόταν όταν κατέβαιναν να το βρουν. Αποφάσισαν λοιπόν να βάλουν φωτιά στα χαμόκλαδα για να λύσουν το μυστήριο και τότε ανάμεσα στα αποκαΐδια είδαν μια μικρή εικόνα της Παναγίας σε στάση δέησης να στέκεται σε μια ολόφρεσκη και άκαυτη μυρτιά. Εκεί έκτισαν μικρό ναΐσκο και τα πρώτα κελιά όπου αποτέλεσαν την παλαιά μονή, διότι η νέα μονή χτίστηκε ύστερα από προφητεία που αφορούσε στην επιστροφή του τότε εξόριστου από την βασιλεύουσα Κωνσταντινούπολη, αυτοκράτορα Κωνσταντίνου του Μονομάχου. Οι τρεις μοναχοί μετέφεραν την προφητεία στον Κωνσταντίνο και αυτός μετά την παλινόρθωση στον θρόνο του πραγματοποίησε την υπόσχεσή του και ανέλαβε το κτίσιμο της μονής, στολίζοντάς την με πολλά δωρήματα και ότι εκλεκτότερο είχε να παρουσιάσει η βυζαντινή τέχνη της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας, εκδίδοντας παράλληλα και μια σειρά από χρυσόβουλα που κατοχύρωναν όλα τα προνομία και τις δωρεές. Το χτίσιμο του ναού ξεκίνησε το 1042 μ.χ. με πρότυπο τον ναό των αγίων Σεργίου και Βάκχου στην Πόλη σε οχταγωνικό τύπο μετά τρούλου. Εσωτερικά στολίσθηκε με απαράμιλλης τέχνης ψηφιδωτά και πολύτιμες ορθομαρμαρώσεις και μαρμάρινα μωσαϊκά.
Με το πέρασμα των αιώνων τα αρχικά κτίρια της μονής δέχθηκαν πολλές αλλοιώσεις, προσθήκες και ανακαινίσεις εξαιτίας των σεισμών αλλά και των καταστροφών που δημιουργούσαν οι επιδρομές των Οθωμανών. Ευτυχώς, μπόρεσαν πέρα από το κτίριο του ναού να διασωθούν η κινστέρνα, όπου μοιάζει με αυτήν της Κωνσταντινούπολης, η Τράπεζα και ο πύργος της μονής, αξιόλογα δείγματα βυζαντινής αρχιτεκτονικής. Το όλο κτιριακό συγκρότημα από το 2003 συντηρείται από την 3η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων με θαυμαστά αποτελέσματα και αποκαλύψεις που αφορούν τη διαχρονική πορεία της Νέας Μονής.

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ

Πάνω από ένα χρόνο φτιάχνεται ο καινούργιος δρόμος Πλάνου Καλλιπάδου, ένα αναγκαίο έργο με διαπλάτυνση του παλιού δρόμου και με καινούργια χάραξη στην κατάληξή του στον Καλλιπάδο. Για να βρει διέξοδο λοιπόν ο μεγάλος αυτός δρόμος που βρίσκεται στο τελικό στάδιο της ολοκλήρωσής του, αποφασίσθηκε σίγουρα από Καλλιπαδιώτες και μη, η πιο αναίμακτη σε διασφάλιση των ατομικών περιουσιών λύση, η οποία δεν ήταν άλλη από την εξαφάνιση του λαγκαδιού της Αγίας Μαρίνας των Δραγωναίων και την τεχνιτή υπογειωποίησή του με την κατασκευή, σε μικρότερες διαστάσεις από το φυσικό λαγκάδι που από αιώνες είχε χαράξει το νερό, τσιμεντένιου φρεατίου.
Το πάλαι ποτέ λαγκάδι ονομάσθηκε της Αγίας Μαρίνας από τον παλιό ομώνυμο ναό, ο οποίος από τον 17ο αι. στέκει όρθιος έχοντας αντέξει, όχι χωρίς ζημιές, και το σεισμό του 1953. Από αρχειακές μαρτυρίες η εκκλησία με το κελί και το πηγάδι της, κατασκευάσθηκαν στα μέσα περίπου του 17ου αι. με πρωτοβουλία του ιερομόναχου Αβέρκυου Δραγώνα, την βοήθεια όλης της πολυμελούς οικογένειας των Δραγωναίων και τη σύμπραξη και άλλων Καλλιπαδιωτών. Το ποτέ εξαφανίσθηκε το κελί είναι άγνωστο, πιθανότατα μετά τους καταστρεπτικούς σεισμούς του 19ου αι., ενώ το πηγάδι μπαζώθηκε μετά το 1953.
Στις πηγές αναφέρεται η καμάρα της Αγίας Μαρίνας καθώς και το φτιάξιμο του πέτρινου υποστυλώματος του μικρού μονοπατιού που οδηγούσε από τον κεντρικό δρόμο του χωριού που βρισκόταν η γέφυρα στην εκκλησία. Η καμάρα κατασκευασμένη από λαξεμένους λίθους και συμπαγείς τουβουλέτες, φάνταζε τον τελευταίο καιρό πριν την οριστική διάλυσή της στο βωμό του νέου τσιμεντένιου φρεατίου, σαν μικρό γεφυράκι μιας και από τα χώματα που έφερνε το χειμώνα ο χείμαρρος είχε μισοχωθεί. Οι ντόπιοι θυμούνται όταν ήταν μικρά παιδιά να παίζουν μέσα στον τοξοειδή σκοτεινό της χώρο.
Στο φιδοειδές εκείνο λαγκάδι, που από μικρό παιδί μου άρεσε να περπατώ στις χαμηλές του όχθες φύονταν σίγουρα από αιώνες, παρά πολλές μυρτιές και τεράστιες δάφνες, όπου σε κάθε πανηγύρι της Αγίας Μαρίνας πλημμυρίζαμε το ναό από την εύοσμη μυρτιά, έτσι όπως στολίζεται κάθε ζακυνθινό εκκλησάκι όταν γιορτάζει.
Και τώρα τί ; Στο βωμό τίνων συμφερόντων θυσιάστηκαν το πλάτωμα της εκκλησίας που γινόταν το πανηγυράκι στη γιορτή της Αγίας, οι μυρτιές και οι δάφνες που σαν ιερά φυτά τις αφήναμε να μεγαλώσουν για να τα προσφέρουμε στη γιορτή Της, η παμπάλαια καμάρα και το πέτρινο μουράγιο που ξέρουμε και τα ονόματα αυτών που από αιώνες τα έχτισαν, η ηρεμία και η γαληνή που σου προξενούσε ο περιβάλλων χώρος ;
Τώρα τίποτα μόνο δρόμος, μπουχός και …ΦΕΥ σκόνη!

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΠΟΥ ΔΑΚΡΥΖΕΙ
Η μαστιχοφόρος σχίνος ή μαστιχόδεντρο, είναι ο θάμνος που δίνει μόνο στη Χίο τη μαστίχα. Είναι αειθαλής, έχει ύψος 2-3 μέτρα, μερικές φορές φθάνει τα 5 μέτρα και ζει πάνω από 100 χρόνια. Η μαστίχα είναι μια ρητινώδης ουσία, εύοσμος, που εκρέει αυτόματα και σε μικρή ποσότητα από το μαστιχοφόρο σχίνο, αφού πρώτα πληγωθεί ο κορμός του ή τα κυριότερα κλαδιά του. Το κέντημα του κορμού ξεκινά τον Ιούλιο και μόλις πήξει το ρετσίνι που αρχίζει να τρέχει, γίνεται το πρώτο μάζεμα για να συνεχιστεί η ίδια διαδικασία μέχρι την τελευταία συλλογή τον Οκτώβρη.